Στην Ελλάδα αποκαλούμε τον πρόεδρο των ΗΠΑ πλανητάρχη και εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που για δεκαετίες ταυτίζονταν με την ανάμιξη του ξένου παράγοντα στην πολιτική της χώρας, ορκίζονται τώρα ανεξαρτησία από την αμερικανική κηδεμονία επί της επάρατης παγκοσμιοποίησης.
Μπορούμε ακόμη να υποθέσουμε ότι ο πρόσφατος αντι-αμερικανισμός, αυτός που ψέγει τόσο τον ελευθεριακό ερωτισμό του Κλίντον όσο και τον μιλιταρισμό του Μπους, είναι εξαιρετικά διαδεδομένος στον μέσο καταναλωτή. Οτι δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο αυτών που έχουν πρόσβαση στον δημόσιο λόγο. Η Αμερική, στην Ελλάδα αλλά και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, εικονίζεται ως υπερ-δύναμη, ανίκητη χώρα, κάτοχος της τελειότερης τεχνολογίας. Και οι απλουστεύσεις του μαρξισμού, αυτές δηλαδή που πιστεύουν ότι μόνο το οικονομικό συμφέρον κινεί την Ιστορία, βλέπουν στις ΗΠΑ το ιμπεριαλιστικό τέρας που δυναστεύει τις εθνικές οικονομίες.
**Σε κάθε περίπτωση, πάντως, κοινή αντίληψη είναι αυτή που θεωρεί ότι η κατάρρευση της διπολικής ισορροπίας δυνάμεων μετά το 1989 άνοιξε διάπλατα το δρόμο στην εξουσία του ενός. Δεν είναι τυχαίο ότι αίτημα όλων όσοι στις μετρήσεις κοινής γνώμης αντιμετωπίζουν αρνητικά την πολιτική της Αμερικής, είναι η επιστροφή μιας παγκόσμιας ισορροπίας.
Οι προοδευτικοί διεθνολόγοι μιλούν π.χ. για την ανάγκη ενός πολυ-πολικού συστήματος διεθνούς ασφάλειας. Η ανάπτυξη της Κίνας ως οικονομικής δύναμης δεν προσλαμβάνεται, ωστόσο, ως αντίβαρο στην αμερικανική ηγεμονία. Και μάλλον αυξάνει τους φόβους για την παραγωγική γήρανση της Ευρώπης η οποία βαθμιαία σκέφτεται και πάλι μέτρα προστασίας της παραγωγής και του λιανεμπορίου της.
**Η Ελλάδα μοιάζει, κοινωνιολογικά τουλάχιστον, να αποτελεί ένα καλό παράδειγμα καταναλωτικών συμπεριφορών που ευνοούν την ταυτόχρονη διάδοση των κινέζικων προϊόντων και ανάπτυξη μιας λαϊκής κινεζοφοβίας. Πράγματι, η σημερινή οικονομική κρίση μαστίζει κοινωνικά στρώματα, των οποίων το «καθημερινό ύφος ζωής» είναι πλέον συνυφασμένο με την κατανάλωση. Ενα σπίτι διαθέτει πλέον απαραιτήτως ατμοσίδερο αεροδυναμικής κοπής, αποχυμωτή και αναγνώστη για DVDs. Και μια νέα γυναίκα προτιμά να αγοράσει φθηνές απομιμήσεις που της επιτρέπουν να παρακολουθήσει την ενδυματολογία του τρέχοντος εξαμήνου, παρά να χάσει το τρένο επιβραδύνοντας το ρυθμό ανανέωσης μιας επώνυμης γκαρνταρόμπας.
Το φθηνό κινέζικο ρούχο μπορεί σήμερα να συναγωνισθεί κάθε άλλο προϊόν, λόγω αυτής της τρομερής πύκνωσης που τελευταία έχει υποστεί ο καταναλωτικός χρόνος. Οι ατομικές ταυτότητες δεν επιβεβαιώνονται φυσικά μέσα από την ένδυση. Ωστόσο, η εξασφάλιση μιας ομαλής διαδρομής στους δημόσιους χώρους περνάει από διπλή ατομική δοκιμασία: να ενταχθεί στα κυρίαρχα ενδυματολογικά υποδείγματα αφενός και να καταφέρει, εντός τους, να αναδείξει στοιχεία μοναδικότητας αφετέρου.
Η ταχύτητα της εναλλαγής της μόδας σε συνδυασμό με το αίτημα μαζικής συμμετοχής στον κοινό αισθητικό τόπο επιτρέπουν σήμερα την απενοχοποιημένη είσοδο στα φθηνά «κινέζικα» καταστήματα που ανθούν σε κάθε ελληνική πόλη. Ακόμη, η μετατροπή του βίου σε κατακερματισμένο χρόνο της «κάθε ημέρας» εξασθενεί τις παλιές συνήθειές μας που ταύτιζαν την αγορά οικιακού εξοπλισμού με μια επένδυση που θα κληροδοτηθεί και στην επόμενη γενιά. Φθηνός μπορεί σήμερα να είναι και ένας καλαίσθητος καναπές.
**Τα πρόσφατα δυστυχήματα με τα «ατμοσίδερα φονιάδες» ήρθαν να δώσουν τροφή στη δυσφορία που έχει καταλάβει τον εμπορικό κόσμο της χώρας αλλά και όσους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους κάνουν την τρίχα τριχιά, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά της ξενοφοβικής αγωνίας μας.
Μόνο πως αυτή η τη φορά ο δημοσιογραφικός εθνοκεντρισμός και η τηλεοπτική μισαλλοδοξία, που έχουν ομολογουμένως ως αφετηρίες πραγματικά προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας, δεν θα επιτεθούν στους ίδιους τους εμπόρους των φθηνών αντικειμένων.
**Οι μετανάστες από την Απω Ανατολή έχουν για λόγους πολιτισμικούς αναπτύξει, εδώ και χρόνια, μια στρατηγική μη-ορατότητας από κοινωνίες υποδοχής, με αποτέλεσμα να μη διεγείρουν συναισθήματα φόβου και ενόχλησης. Η ενασχόλησή τους με το εμπόριο, σε αντίθεση με άλλους πληθυσμούς που φέρουν το στίγμα του μισθωτού (και συνεπώς αυτού που διεκδικεί δικαιώματα και -φαντασιακά έστω- προκαλεί ανεργία) τους προστατεύει από την άμεση επιθετικότητα των κοινωνικών ομάδων εκείνων που πιστεύουν ότι οι μετανάστες είναι βλαπτικοί.
Ο «εχθρός», αυτή τη φορά, είναι από συμπαθής έως αόρατος και πάντως δεν είναι ούτε αλβανός κακοποιός ούτε φονιάς των λαών Αμερικανός.
**Αυτός ίσως να είναι και ο λόγος που η απειλητικότητά του μεταφέρεται σήμερα στα αντικείμενα, σε αυτά που εισάγει-εξάγει και εμπορεύεται δίπλα στα σπίτια μας.
Εκτός πάντως από το ατμοσίδερο, ενέσκηψε και «ποπ κορν φονιάς» όπως επέγραψε το ρεπορτάζ του τηλεοπτικό δίκτυο εθνικής εμβέλειας. Γελοία έκφραση που εντούτοις συμπυκνώνει μια αυθεντική κοινωνική αμηχανία μπροστά στις αλλαγές της καθημερινής ζωής στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
**Ξαφνικά οι Ελληνες, άνθρωποι με ιστορικά καταγεγραμμένη σχέση με τον υλικό και τεχνικό πολιτισμό, θανατώνονται από μηχανήματα και εργαλεία που έχουν μοδάτα σχήματα, φθηνή τιμή, αντι-αμερικανική προέλευση και που παρασκευάζουν τον πασατέμπο του δυτικού πολιτισμού. Καλαμπόκι που έχει εκραγεί! Η Κίνα και η Αμερική, οι δύο ανταγωνιστές που μας τρομάζουν, συναντήθηκαν σε μια ελληνική κουζίνα.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 08-05-2005
Μπορούμε ακόμη να υποθέσουμε ότι ο πρόσφατος αντι-αμερικανισμός, αυτός που ψέγει τόσο τον ελευθεριακό ερωτισμό του Κλίντον όσο και τον μιλιταρισμό του Μπους, είναι εξαιρετικά διαδεδομένος στον μέσο καταναλωτή. Οτι δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο αυτών που έχουν πρόσβαση στον δημόσιο λόγο. Η Αμερική, στην Ελλάδα αλλά και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, εικονίζεται ως υπερ-δύναμη, ανίκητη χώρα, κάτοχος της τελειότερης τεχνολογίας. Και οι απλουστεύσεις του μαρξισμού, αυτές δηλαδή που πιστεύουν ότι μόνο το οικονομικό συμφέρον κινεί την Ιστορία, βλέπουν στις ΗΠΑ το ιμπεριαλιστικό τέρας που δυναστεύει τις εθνικές οικονομίες.
**Σε κάθε περίπτωση, πάντως, κοινή αντίληψη είναι αυτή που θεωρεί ότι η κατάρρευση της διπολικής ισορροπίας δυνάμεων μετά το 1989 άνοιξε διάπλατα το δρόμο στην εξουσία του ενός. Δεν είναι τυχαίο ότι αίτημα όλων όσοι στις μετρήσεις κοινής γνώμης αντιμετωπίζουν αρνητικά την πολιτική της Αμερικής, είναι η επιστροφή μιας παγκόσμιας ισορροπίας.
Οι προοδευτικοί διεθνολόγοι μιλούν π.χ. για την ανάγκη ενός πολυ-πολικού συστήματος διεθνούς ασφάλειας. Η ανάπτυξη της Κίνας ως οικονομικής δύναμης δεν προσλαμβάνεται, ωστόσο, ως αντίβαρο στην αμερικανική ηγεμονία. Και μάλλον αυξάνει τους φόβους για την παραγωγική γήρανση της Ευρώπης η οποία βαθμιαία σκέφτεται και πάλι μέτρα προστασίας της παραγωγής και του λιανεμπορίου της.
**Η Ελλάδα μοιάζει, κοινωνιολογικά τουλάχιστον, να αποτελεί ένα καλό παράδειγμα καταναλωτικών συμπεριφορών που ευνοούν την ταυτόχρονη διάδοση των κινέζικων προϊόντων και ανάπτυξη μιας λαϊκής κινεζοφοβίας. Πράγματι, η σημερινή οικονομική κρίση μαστίζει κοινωνικά στρώματα, των οποίων το «καθημερινό ύφος ζωής» είναι πλέον συνυφασμένο με την κατανάλωση. Ενα σπίτι διαθέτει πλέον απαραιτήτως ατμοσίδερο αεροδυναμικής κοπής, αποχυμωτή και αναγνώστη για DVDs. Και μια νέα γυναίκα προτιμά να αγοράσει φθηνές απομιμήσεις που της επιτρέπουν να παρακολουθήσει την ενδυματολογία του τρέχοντος εξαμήνου, παρά να χάσει το τρένο επιβραδύνοντας το ρυθμό ανανέωσης μιας επώνυμης γκαρνταρόμπας.
Το φθηνό κινέζικο ρούχο μπορεί σήμερα να συναγωνισθεί κάθε άλλο προϊόν, λόγω αυτής της τρομερής πύκνωσης που τελευταία έχει υποστεί ο καταναλωτικός χρόνος. Οι ατομικές ταυτότητες δεν επιβεβαιώνονται φυσικά μέσα από την ένδυση. Ωστόσο, η εξασφάλιση μιας ομαλής διαδρομής στους δημόσιους χώρους περνάει από διπλή ατομική δοκιμασία: να ενταχθεί στα κυρίαρχα ενδυματολογικά υποδείγματα αφενός και να καταφέρει, εντός τους, να αναδείξει στοιχεία μοναδικότητας αφετέρου.
Η ταχύτητα της εναλλαγής της μόδας σε συνδυασμό με το αίτημα μαζικής συμμετοχής στον κοινό αισθητικό τόπο επιτρέπουν σήμερα την απενοχοποιημένη είσοδο στα φθηνά «κινέζικα» καταστήματα που ανθούν σε κάθε ελληνική πόλη. Ακόμη, η μετατροπή του βίου σε κατακερματισμένο χρόνο της «κάθε ημέρας» εξασθενεί τις παλιές συνήθειές μας που ταύτιζαν την αγορά οικιακού εξοπλισμού με μια επένδυση που θα κληροδοτηθεί και στην επόμενη γενιά. Φθηνός μπορεί σήμερα να είναι και ένας καλαίσθητος καναπές.
**Τα πρόσφατα δυστυχήματα με τα «ατμοσίδερα φονιάδες» ήρθαν να δώσουν τροφή στη δυσφορία που έχει καταλάβει τον εμπορικό κόσμο της χώρας αλλά και όσους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους κάνουν την τρίχα τριχιά, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά της ξενοφοβικής αγωνίας μας.
Μόνο πως αυτή η τη φορά ο δημοσιογραφικός εθνοκεντρισμός και η τηλεοπτική μισαλλοδοξία, που έχουν ομολογουμένως ως αφετηρίες πραγματικά προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας, δεν θα επιτεθούν στους ίδιους τους εμπόρους των φθηνών αντικειμένων.
**Οι μετανάστες από την Απω Ανατολή έχουν για λόγους πολιτισμικούς αναπτύξει, εδώ και χρόνια, μια στρατηγική μη-ορατότητας από κοινωνίες υποδοχής, με αποτέλεσμα να μη διεγείρουν συναισθήματα φόβου και ενόχλησης. Η ενασχόλησή τους με το εμπόριο, σε αντίθεση με άλλους πληθυσμούς που φέρουν το στίγμα του μισθωτού (και συνεπώς αυτού που διεκδικεί δικαιώματα και -φαντασιακά έστω- προκαλεί ανεργία) τους προστατεύει από την άμεση επιθετικότητα των κοινωνικών ομάδων εκείνων που πιστεύουν ότι οι μετανάστες είναι βλαπτικοί.
Ο «εχθρός», αυτή τη φορά, είναι από συμπαθής έως αόρατος και πάντως δεν είναι ούτε αλβανός κακοποιός ούτε φονιάς των λαών Αμερικανός.
**Αυτός ίσως να είναι και ο λόγος που η απειλητικότητά του μεταφέρεται σήμερα στα αντικείμενα, σε αυτά που εισάγει-εξάγει και εμπορεύεται δίπλα στα σπίτια μας.
Εκτός πάντως από το ατμοσίδερο, ενέσκηψε και «ποπ κορν φονιάς» όπως επέγραψε το ρεπορτάζ του τηλεοπτικό δίκτυο εθνικής εμβέλειας. Γελοία έκφραση που εντούτοις συμπυκνώνει μια αυθεντική κοινωνική αμηχανία μπροστά στις αλλαγές της καθημερινής ζωής στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
**Ξαφνικά οι Ελληνες, άνθρωποι με ιστορικά καταγεγραμμένη σχέση με τον υλικό και τεχνικό πολιτισμό, θανατώνονται από μηχανήματα και εργαλεία που έχουν μοδάτα σχήματα, φθηνή τιμή, αντι-αμερικανική προέλευση και που παρασκευάζουν τον πασατέμπο του δυτικού πολιτισμού. Καλαμπόκι που έχει εκραγεί! Η Κίνα και η Αμερική, οι δύο ανταγωνιστές που μας τρομάζουν, συναντήθηκαν σε μια ελληνική κουζίνα.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 08-05-2005
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου